In de eerste week van Juni hebben in Parijs onderhandelingen plaatsgevonden tussen de VN-lidstaten over een internationaal verdrag dat plasticvervuiling moet voorkomen. De besprekingen waren de tweede van vijf ronden die tegen het einde van 2024 moeten leiden tot een definitief akkoord.
In lijn met deze ontwikkelingen en discussies rondom plastic, vroeg de Telegraaf onze oprichter Jouri om zijn visie te geven op de toekomst van plastic in het duurzame winkelschap. Zijn opiniestuk werd tegenover een opiniestuk geplaatst van een kunststoffabrikant. Lees hier zijn opiniestuk.
’Van welk afval wordt elke minuut een vuilniswagen vol in de oceanen gedumpt? Wat is verantwoordelijk voor 4,5% van de uitstoot van alle broeikasgassen? Waarvan zijn inmiddels deeltjes te vinden ons bloed, borstvoedingsmelk en placenta’s?' Het verwoestende antwoord op deze vragen: plastic. Verreweg het meeste plastic, 44%, wordt gebruikt voor verpakkingsmateriaal (Plastic Soup Foundation).
’Maar plastic heeft eindeloze voordelen: het is licht, goedkoop, veelzijdig, kan kwetsbare levensmiddelen veilig verpakken en we kunnen het toch gewoon recyclen?’ In het plasticdebat zijn dit de argumenten van de petrochemische industrie en grote delen van het bedrijfsleven. Hier wordt echter een aantal denkfouten gemaakt.
Denkfout nummer één: We kunnen plastic eindeloos recyclen.
Op dit moment is het fysiek onmogelijk om al het plastic dat geproduceerd wordt te verwerken, te recyclen of op te ruimen. Op dit moment wordt slechts 9 procent van al het plastic gerecycled, 91 procent komt terecht op stortplaatsen, op de verbrandingsstapel of in het milieu (bron: OECD).
Daarnaast klinkt plastic recyclen alsof je het opnieuw zou kunnen gebruiken: een verpakking wordt weer een verpakking. In de praktijk wordt slechts 2% van alle plastics hergebruikt in min of meer vergelijkbare toepassingen. Je blijft altijd nieuw plastic nodig hebben voor een verpakking.
Bovendien kost recyclen flink wat energie én er komen bij het recyclen van plastic allerlei gevaarlijke stoffen vrij. De milieu-impact is (zeer) negatief.
We kunnen ons simpelweg niet uit de plastic crisis recyclen.
Denkfout nummer twee: Plastic is de beste kandidaat en dus de beste oplossing.
De beste oplossing is een verpakkingssysteem zonder afval. Een plastic verpakking is niet geschikt om te wassen en te hergebruiken, omdat het materiaal niet resistent is tegen kleur, geur en smaak van levensmiddelen.
Tevens komen er bij het hervullen van plastic verpakkingen plastic deeltjes vrij, de zogenoemde micro-plastics, die – inmiddels bewezen – in ons bloed, borstvoedingsmelk en placenta’s terechtkomen.
’Maar glas is te zwaar, papier te zwak.’ Wat we hier doen is ons denken beperken tot de huidige tijd, de huidige context, de huidige systemen. Zo dachten we 150 jaar geleden dat er geen sneller vervoermiddel zou bestaan dan het paard.
Het ideale circulaire verpakkingsmateriaal bestaat nog niet. Dit materiaal is zo licht en flexibel als plastic, net zo goed te wassen en hergebruiken als glas en heeft geen negatieve effecten op onze gezondheid. Er zijn reeds afvalloze verpakkingsinnovaties onderweg: oplosbare verpakkingen van zeewier en alternatieven op basis van erwten.
Denkfout nummer drie: We hebben altijd verpakkingen nodig.
We zouden verpakkingen nodig hebben omdat we producten houdbaar en weerbaar moeten maken, zodat ze overal en elk moment beschikbaar zijn, zoals de welbekende komkommer. En daar zit het echte probleem. We moeten nadenken hoe we ons consumeren op een andere manier kunnen inrichten: lokaal en seizoensgebonden. Een komkommer van de lokale boer heeft geen verpakking nodig.
Past plastic in een duurzaam winkelschap? Mijn ongenuanceerde antwoord: 'Nee’
Dit opiniestuk was deel van de serie 'De Kwestie' bij De Telegraaf. Lees hier de inleiding en hier het opiniestuk van Gerrit Klein-Nagelvoort, werkzaam bij Veolia.
